Thực vật

1. Tế bào thực vật

1. Hình dạng, kích thước

• Hình dạng: có nhiều hình dạng khác nhau tùy thuộc vào từng loại và từng mô thực vật.
• Kích thước: 10 - 10 micrometer (tép bưởi, sợi đay, sợi gai có phải là 1 tế bào?)

2. Cấu tạo:

Theo thứ tự từ ngoài vào trong là vách tế bào - màng tế bào - tế bào chất - nhân.

1. Vách tế bào

• Không có tính chất của màng bán thấm.
• Trên vách có nhiều lỗ.
• Vách tế bào gồm:

• Phiến giữa: gắn 2 tế bào liền kề nhau, được hình thành khi phân bào; hầu như chỉ có pectin (pectin không bền ở 95 độ C).
• Vách sơ cấp: dày từ 1 - 3 µm; 9 - 25% cellulose, 25 - 50% hemicellulose, 10 - 35% pectin và ~15% protein. (khi cellulose nhiều > cây sẽ mềm hơn, dễ uốn)
• Vách thứ cấp: thường dày hơn vách sơ cấp, do tế bào chất tạo ra, nằm giữa vách sơ cấp và màng sinh chất
• Chức năng: bao bọc tế bào, ngăn cách tế bào với môi trường / tế bào thân cận, tạo hình dáng cho tế bào, bảo vệ tế bào chống lại các tác động bên ngoài.

• Sự biến đổi:
• Hóa nhầy.
• Hóa khoáng.
• Hóa bần.

2. Màng sinh chất

• Gồm 2 lớp lipid (phopholipid ưa nước bên ngoài, lớp lipid bên trong kỵ nước) và 1 lớp protein xuyên màng tế bào
• Cấu tạo trên lý giải:
• Chất tan trong lipid đi qua màng dễ hơn (VD: rượu qua dễ hơn bia)
• Chất có kích thước phân tử nhỏ dễ qua màng tế bào (VD: đường đơn hấp thu được trong khi đường đa không hấp thu được; nước không đi qua được nhưng đi qua protein xuyên màng)

3. Tế bào chất

• Cấu tạo:
• Được bao bọc bởi màng sinh chất, là thể keo, trong suốt, không màu
• Có tính đàn hồi, luôn chuyển động.
• Thành phần: nước 85%, protein dạng sợi, enzym, acid amin.
• Chức năng: là thành phần của tế bào sống, giúp tế bào sống và sinh trưởng; là nơi xảy ra các phản ứng đồng/dị hóa; tích trữ chất dự trữ cho tế bào. (đồng hóa: chuyển chất phức tạp thành đơn giản; dị hóa là ngược lại)

4. Nhân

• Mỗi tế bào có 1 / nhiều nhân. Riêng tế bào mạch ray không nhân.
• Hình cầu, kích thước 5 - 15 µm
• Vị trí không cố định: thường là ở giữa, nhưng khi tế bào phân hóa (già) thì nhân sẽ ở bìa (do bị không bào chèn ép)
• Chức năng:
• Duy trì, truyền thông tin di truyền.
• Đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất và tham gia vào các quá trình tổng hợp của tế bào.
• Giúp tế bào lông hút của rễ hút nước và muối khoáng.
• Có vai trò quan trọng trong việc tạo vách tế bào.
• Điều hòa các sản phẩm quang hợp, tạo tinh bột.

5. Bào quan
1. Ty thể

• Có ở những tế bào có nhân điển hình. Có hình cầu, sợi, que.
• Trung tâm hô hấp và tạo năng lượng (ATP) cho tế bào. (ATP còn gọi là đồng tiền năng lượng - chỉ tính tiện lợi trong sử dụng)

2. Thể lạp

• Chỉ có ở tế bào thực vật
• Gồm có: lục lạp, sắc lạp, lạp không màu
• Lục lạp: màu xanh lục, đường kính 4 - 10µm, thường có hình bầu dục. Tham gia vào quá trình quang hợp.
• Sắc lạp: màu vàng (santophin), cam (carotein), đỏ (lycopen); có nhiều hình dáng. Có tác dụng quyến rũ sâu bọ.
• Lạp không màu: thường có ở các cơ quan có màu trắng; có nhiều hình dáng; là nơi tạo tinh bột (các glucid hòa tan trong tế bào chất thường kéo đến lạp không màu rồi tích lũy dạng tinh bột)

3. Bộ máy Golgi

• Gồm nhiều túi dẹt, song song, uốn cong hình cung.
• Ở rìa hay mặt túi có các bong bóng.
• Có vai trò quan trọng trong việc tạo vách sơ cấp.
• Là nơi đóng gói phân phối đến nơi nào cần; hoặc đóng gói chất cặn bã, tống ra thành tế bào; dư thì đóng gói dự trữ lại.

4. Ribosom (thể ribo)

2. Mô thực vật